Klimaatadaptatie
Het toekomstbestendig maken van ons waterbeheer betekent niet alleen dat we klimaatverandering moeten tegengaan (klimaatmitigatie) maar ook dat we ons moeten aanpassen aan de gevolgen van de klimaatverandering die we nu al ervaren. Dit noemen we klimaatadaptatie.
Voortgang speerpunt
Klimaatbestendige toekomst
Klimaatadaptatie is een breed begrip: het is het proces waarbij de samenleving zich aanpast aan het veranderende klimaat en de schadelijke gevolgen daarvan probeert te beperken. Die gevolgen doen zich voor in de ruimtelijke inrichting, het waterbeheer, de natuur, de landbouw, tuinbouw en visserij, de gezondheidszorg, de recreatie en het toerisme en bij onze infrastructuur (wegen, spoorwegen, waterwegen, luchtvaart, energie en ICT).
Onze ambitie is dat inwoners en bedrijven veilig en met plezier en succes in ons gebied kunnen blijven wonen, ondernemen en recreëren en dat we bijdragen aan het robuust en veerkrachtig maken van onze leefomgeving. Er komt meer ruimte voor water: niet alleen letterlijk maar ook bij de voorbereidingen van plannen voor de ruimtelijke inrichting. Met andere woorden: in 2050 is de Hollandse delta klimaatbestendig en waterrobuust ingericht.
Om de aanpak van een klimaatbestendige en waterrobuuste inrichting van ons land te versnellen is in 2017, als onderdeel van het Deltaprogramma, het eerste Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) verschenen. In het DPRA staat het gezamenlijk optrekken van gemeenten, waterschappen, provincies en het Rijk centraal. Hiermee proberen we de uitdagingen met betrekking tot wateroverlast, gevolgen van overstromingen, hittestress en droogte aan te pakken. We gebruiken daarvoor de in 2018 vastgestelde 'routekaart Ruimtelijke Adaptatie'.
De doelen van ons waterschap voor ruimtelijke adaptatie zijn:
- Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) uitvoeren
- Samenwerken met overheidspartners en belanghebbenden
- Bewegen naar de voorkant van ruimtelijke planprocessen
De zeven ambities in het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie
- Kwetsbaarheid in beeld brengen (stresstesten)
- Risicodialoog voeren en strategie opstellen
- Uitvoeringsagenda opstellen
- Meekoppelkansen benutten
- Stimuleren en faciliteren
- Reguleren en borgen
- Handelen bij calamiteiten
Stresstesten, risicodialogen, strategieën en uitvoeringsprogramma's
In 2019 hebben alle gemeenten in ons gebied een stresstest uitgevoerd. Deze heeft de kwetsbaarheden voor hitte, droogte, wateroverlast en gevolgen van overstroming in beeld gebracht. In de daarop volgende risicodialogen zijn in 2020 in alle regio's de uitkomsten van de stresstesten besproken met inwoners, overheden en bedrijven.
De uitkomsten van de risicodialogen zijn vertaald in een strategie en uitvoeringsagenda voor de komende jaren. In 2022 zijn voor twee van de zes werkregio's uitvoeringsagenda's opgesteld, namelijk voor de regio Drechtsteden en de BAR-regio. De overige regio’s hadden in 2021 al een vastgestelde strategie en uitvoeringsagenda.
De ambitie ‘handelen bij calamiteiten’ is een onderdeel van de uitvoeringsagenda's en wordt de komende jaren verder uitgewerkt in samenwerking met onze calamiteitenorganisatie. Zo liggen we samen met de gemeenten geheel op koers om deze ambitie uit het deltaplan te realiseren en maken we de stap van strategie naar uitvoering.
Meekoppelkansen
Het combineren van klimaatmaatregelen met andere werkzaamheden heeft veel voordelen:
- Maatregelen worden sneller uitgevoerd;
- Er is minder overlast voor inwoners en bedrijven;
- De kosten zullen lager zijn.
In 2022 hebben we samen met diverse regio’s aanvragen ingediend bij het Rijk om in aanmerking te komen voor impulsgeld. We hebben hiermee samen met de regio Hoeksche Waard ruim 950.000 euro gehonoreerd gekregen, en naar verwachting samen met Voorne-Putten ongeveer 1.000.000 euro.
In 2022 hebben we samen met gemeenten het volgende bereikt:
- Bestuurlijke vaststelling Governance Klimaatadaptatie Voorne-Putten;
- Aanvraag impulsregeling Oudeland van Strijen;
- Aanvraag impulsregeling gemaal Berkenrijs Voorne-Putten;
- Vastgestelde uitvoeringsagenda’s en samenwerkingsovereenkomst Drechtsteden;
- Netwerkbijeenkomst Klimaatadaptatie Hoeksche Waard;
- Samenwerkingsovereenkomst BAR-gemeenten;
- Aanvraag impulsregeling BAR-gemeenten.
Stimuleren en faciliteren
Bewustwording van het klimaatprobleem is een belangrijke sleutel om inwoners en bedrijven in beweging te krijgen. We hebben hier op drie manieren aandacht aan besteed:
- Stimuleringsregeling ruimtelijke adaptatie;
- Ondersteunen maatschappelijke initiatieven;
- Kennis delen.
Stimuleringsregeling ruimtelijke adaptatie
Ook in 2022 hebben we weer subsidie gegeven voor waterinitiatieven: water- en groenprojecten die ervoor zorgen dat we onze omgeving aanpassen aan extreme neerslag en droogte. In 2022 bestond deze regeling uit twee delen:
- Circa 200.000 euro voor particulieren;
- Circa 100.000 euro voor rechtspersonen zonder winstoogmerk.
In totaal hebben ongeveer vierhonderd particulieren subsidie ontvangen waardoor het budget volledig is uitgeput. Maatregelen die gerealiseerd zijn, zijn bijvoorbeeld aanleg van een sedumdak, verwijderen van tegels uit de tuin of de aanschaf van regentonnen.
Bij de rechtspersonen zijn veertien aanvragen ingediend waarvan twaalf succesvol ter waarde van ongeveer 70.000 euro. Voorbeelden hiervan zijn groene schoolpleinen en groene adaptatiemaatregelen bij een Vereniging van Eigenaren (VVE).
Ondersteunen maatschappelijke initiatieven
De ruimtelijke aanpassing vraagt om innovatieve oplossingen, liefst gestart vanuit de samenleving zelf. Wij ondersteunen dergelijke initiatieven met kennis, communicatie of een financiële bijdrage. Dit jaar hebben we (financieel) bijgedragen aan de volgende initiatieven:
- Bewustwordingsproject 't Regent tonnen, waarbij regentonnen worden geplaatst;
- Bijdrage aan de ontwikkeling van De Slimme Regenton bij een kinderboerderij in de gemeente Nissewaard;
- Project Buurtklimaatje, klimaatadaptief inrichten van de wijk Carnisse in Rotterdam samen met de kinderen uit de wijk.
Kennis delen
Kennis delen is een effectief middel om de bewustwording over klimaatadaptatie te vergroten. We hebben daar op de volgende manieren aandacht aan besteed:
- Informatie op de website groenblauwe schoolpleinen;
- StraaDkrant; Van straat tot straaD, de straat voor een beter leefklimaat;
- Natuurkrant: krant voor Rotterdammers over onder andere aanpassen aan het veranderende klimaat;
- Informatieborden bij kinderboerderijen;
- Ontwikkeling Netwerkaanpak voor de regio Hollandse Delta inclusief twee netwerkbijeenkomsten;
- Project ‘Actieplan groene tuinen’ samen met de gemeente Nissewaard;
- Hoveniersavond Drechtsteden, wat kunnen hoveniers doen om bewustwording te vergroten onder de klanten;
- Expeditie toekomst, online portaal voor onder andere het delen van nieuws intern;
- Bestuurlijk inspiratieoverleg in het gebied (Zwijndrecht) met Zuid-Hollandse waterschapsbestuurders en een gedeputeerde van de provincie over bodemdaling;
- De klimaatatlas WSHD is afgerond.
De communicatie-uitingen rondom stimuleren en faciliteren hadden een gezamenlijk mediabereik van circa 220.000.
Klimaatadaptatie is meer dan ruimtelijke adaptatie
Bij de invulling van het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie wordt nadrukkelijk de koppeling gelegd met de bestaande programma's zoals de Kader Richtlijn Water en de wateropgave.
Klimaatadaptatie is in vele andere onderdelen van het Waterbeheerprogramma uitgewerkt. Een groot deel van de traditionele kerntaken van ons waterschap bestaat uit het beperken van de negatieve effecten van het (veranderende) klimaat. Diverse speerpunten binnen de programma's dragen in positieve zin bij aan klimaatadaptatie:
- We 'vergroenen' en versterken de biodiversiteit
- We gaan anders om met hemelwater
- We houden de waterkeringen op orde
- We versterken de natuurlijke duinaangroei
- We vergroten de veiligheid van het gebied achter de dijken en duinen
- We maken het watersysteem klaar voor het klimaat van 2050
- We vergroten de grip op het watersysteem om invulling te geven aan het zoetwatervraagstuk en de functies toekomstbestendig te faciliteren