Het toekomstbestendig maken van ons waterbeheer betekent niet alleen dat we klimaatverandering moeten tegengaan (klimaatmitigatie) maar ook dat we ons moeten aanpassen aan de gevolgen van de klimaatverandering die we nu al ervaren. Dit noemen we klimaatadaptatie.

Voortgang speerpunt

Deze tijdlijn laat zien dat we op koers liggen met de realisatie van dit speerpunt

Klimaatbestendige toekomst

Klimaatadaptatie is een breed begrip: het is het proces waarbij de samenleving zich aanpast aan het veranderende klimaat en de schadelijke gevolgen daarvan probeert te beperken. Die gevolgen doen zich voor in de ruimtelijke inrichting, het waterbeheer, de natuur, de landbouw, tuinbouw en visserij, de gezondheidszorg, de recreatie en het toerisme en bij onze infrastructuur (wegen, spoorwegen, waterwegen, luchtvaart, energie en ICT).

Onze ambitie is dat inwoners en bedrijven veilig en met plezier en succes in ons gebied kunnen blijven wonen, ondernemen en recreëren en dat we bijdragen aan het robuust en veerkrachtig maken van onze leefomgeving. Er komt meer ruimte voor water: niet alleen letterlijk maar ook bij de voorbereidingen van plannen voor de ruimtelijke inrichting. Met andere woorden: in 2050 is de Hollandse delta klimaatbestendig en waterrobuust ingericht.

Om de aanpak van een klimaatbestendige en waterrobuuste inrichting van ons land te versnellen is in 2017, als onderdeel van het Deltaprogramma, het eerste Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) verschenen. In het DPRA staat het gezamenlijk optrekken van gemeenten, waterschappen, provincies en het Rijk centraal. Hiermee proberen we de uitdagingen met betrekking tot wateroverlast, gevolgen van overstromingen, hittestress en droogte aan te pakken. We gebruiken daarvoor de in 2018 vastgestelde 'routekaart Ruimtelijke Adaptatie'.

De doelen van ons waterschap voor ruimtelijke adaptatie zijn:

  • Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) uitvoeren
  • Samenwerken met overheidspartners en belanghebbenden
  • Bewegen naar de voorkant van ruimtelijke planprocessen

    De zeven ambities in het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie

    1. Kwetsbaarheid in beeld brengen (stresstesten)  
    2. Risicodialoog voeren en strategie opstellen
    3. Uitvoeringsagenda opstellen
    4. Meekoppelkansen benutten
    5. Stimuleren en faciliteren
    6. Reguleren en borgen
    7. Handelen bij calamiteiten

    Stresstesten, risicodialogen, strategieën en uitvoeringsprogramma's

    In 2019 hebben alle gemeenten in ons gebied een stresstest uitgevoerd. Deze heeft de kwetsbaarheden voor hitte, droogte, wateroverlast en gevolgen van overstroming in beeld gebracht. In de daarop volgende risicodialogen zijn in 2020 in alle regio's de uitkomsten van de stresstesten besproken met inwoners, overheden en bedrijven.

    De uitkomsten van de risicodialogen zijn vertaald in een strategie en uitvoeringsagenda voor de komende jaren. In 2022 zijn voor twee van de zes werkregio's uitvoeringsagenda's opgesteld, namelijk voor de regio Drechtsteden en de BAR-regio. De overige regio’s hadden in 2021 al een vastgestelde strategie en uitvoeringsagenda.

    De ambitie ‘handelen bij calamiteiten’ is een onderdeel van de uitvoeringsagenda's en wordt de komende jaren verder uitgewerkt in samenwerking met onze calamiteitenorganisatie. Zo liggen we samen met de gemeenten geheel op koers om deze ambitie uit het deltaplan te realiseren en maken we de stap van strategie naar uitvoering.

    Meekoppelkansen

    Het combineren van klimaatmaatregelen met andere werkzaamheden heeft veel voordelen: 

    • Maatregelen worden sneller uitgevoerd;
    • Er is minder overlast voor inwoners en bedrijven;
    • De kosten zullen lager zijn.

    In 2022 hebben we samen met diverse regio’s aanvragen ingediend bij het Rijk om in aanmerking te komen voor impulsgeld. We hebben hiermee samen met de regio Hoeksche Waard ruim 950.000 euro gehonoreerd gekregen, en naar verwachting samen met Voorne-Putten ongeveer 1.000.000 euro.

    In 2022 hebben we samen met gemeenten het volgende bereikt:

    • Bestuurlijke vaststelling Governance Klimaatadaptatie Voorne-Putten;
    • Aanvraag impulsregeling Oudeland van Strijen;
    • Aanvraag impulsregeling gemaal Berkenrijs Voorne-Putten;
    • Vastgestelde uitvoeringsagenda’s en samenwerkingsovereenkomst Drechtsteden;
    • Netwerkbijeenkomst Klimaatadaptatie Hoeksche Waard;
    • Samenwerkingsovereenkomst BAR-gemeenten;
    • Aanvraag impulsregeling BAR-gemeenten.

    Stimuleren en faciliteren

    Bewustwording van het klimaatprobleem is een belangrijke sleutel om inwoners en bedrijven in beweging te krijgen. We hebben hier op drie manieren aandacht aan besteed: 

    1. Stimuleringsregeling ruimtelijke adaptatie;
    2. Ondersteunen maatschappelijke initiatieven;
    3. Kennis delen.
    Stimuleringsregeling ruimtelijke adaptatie

    Ook in 2022 hebben we weer subsidie gegeven voor waterinitiatieven: water- en groenprojecten die ervoor zorgen dat we onze omgeving aanpassen aan extreme neerslag en droogte. In 2022 bestond deze regeling uit twee delen:

    • Circa 200.000 euro voor particulieren;
    • Circa 100.000 euro voor rechtspersonen zonder winstoogmerk.

    In totaal hebben ongeveer vierhonderd particulieren subsidie ontvangen waardoor het budget volledig is uitgeput. Maatregelen die gerealiseerd zijn, zijn bijvoorbeeld aanleg van een sedumdak, verwijderen van tegels uit de tuin of de aanschaf van regentonnen.

    Bij de rechtspersonen zijn veertien aanvragen ingediend waarvan twaalf succesvol ter waarde van ongeveer 70.000 euro. Voorbeelden hiervan zijn groene schoolpleinen en groene adaptatiemaatregelen bij een Vereniging van Eigenaren (VVE).

    Ondersteunen maatschappelijke initiatieven

    De ruimtelijke aanpassing vraagt om innovatieve oplossingen, liefst gestart vanuit de samenleving zelf. Wij ondersteunen dergelijke initiatieven met kennis, communicatie of een financiële bijdrage. Dit jaar hebben we (financieel) bijgedragen aan de volgende initiatieven:

    • Bewustwordingsproject 't Regent tonnen, waarbij regentonnen worden geplaatst;
    • Bijdrage aan de ontwikkeling van De Slimme Regenton bij een kinderboerderij in de gemeente Nissewaard;
    • Project Buurtklimaatje, klimaatadaptief inrichten van de wijk Carnisse in Rotterdam samen met de kinderen uit de wijk.
    Kennis delen

    Kennis delen is een effectief middel om de bewustwording over klimaatadaptatie te vergroten. We hebben daar op de volgende manieren aandacht aan besteed:

    • Informatie op de website groenblauwe schoolpleinen;
    • StraaDkrant; Van straat tot straaD, de straat voor een beter leefklimaat;
    • Natuurkrant: krant voor Rotterdammers over onder andere aanpassen aan het veranderende klimaat;
    • Informatieborden bij kinderboerderijen;
    • Ontwikkeling Netwerkaanpak voor de regio Hollandse Delta inclusief twee netwerkbijeenkomsten;
    • Project ‘Actieplan groene tuinen’ samen met de gemeente Nissewaard;
    • Hoveniersavond Drechtsteden, wat kunnen hoveniers doen om bewustwording te vergroten onder de klanten;
    • Expeditie toekomst, online portaal voor onder andere het delen van nieuws intern;
    • Bestuurlijk inspiratieoverleg in het gebied (Zwijndrecht) met Zuid-Hollandse waterschapsbestuurders en een gedeputeerde van de provincie over bodemdaling;
    • De klimaatatlas WSHD is afgerond.

    De communicatie-uitingen rondom stimuleren en faciliteren hadden een gezamenlijk mediabereik van circa 220.000.

    Reguleren en borgen

    Convenant klimaatadaptief bouwen

    Het bouwen van voldoende nieuwe woningen is in ons gebied een grote opgave. Om te zorgen dat dit klimaatbestendig gebeurt, heeft de provincie Zuid-Holland samen met 35 partners het convenant Klimaatadaptief Bouwen ondertekend. Als waterschap hebben we een bijdrage geleverd aan de totstandkoming van het convenant en als medeondertekenaar zijn we ook ambassadeur van adaptief bouwen in gesprekken met gemeenten, woningcorporaties en andere omgevingspartners. Ook op deze manier zijn we een gesprekspartner aan de voorkant van het planproces. 

    De ambities uit het convenant adaptief bouwen worden niet alleen mondeling uitgedragen maar ook omgezet in beleid en regels. We actualiseren onze beleidsregels en werken aan integraal hemelwaterbeleid, zoals opgenomen in het recente waterbeheerprogramma (WBP). 

    Water en Bodem sturend

    Samen met de provincie Zuid-Holland en de overige waterschappen in Zuid-Holland werken we aan een gezamenlijke koers voor de inzet van ruimtelijke ontwikkelingen in de komende tien jaar, vanuit het perspectief van de komende honderd jaar waarbij water en bodem sturend zijn. Het product moet een belangrijke bouwsteen worden in het gesprek over integrale keuzes in de fysieke leefomgeving.

    Hemelwaterbeleid

    Een van de ambities van het Waterbeheerprogramma 2022-2027 is om voor 2050 de natuurlijke waterkringloop en sponswerking van de bodem te herstellen. Om hier invulling aan te geven, wordt het hemelwaterbeleid aangescherpt. Daarvoor is een plan van aanpak met concrete acties opgesteld. De komende jaren wordt gewerkt aan het versterken van kennis van het eigen systeem, het vastleggen van beleidsuitgangspunten door vroeg via het spoor van ruimtelijke ordening met partners om tafel te gaan en het borgen van de nodige aanpassingen in beleid en regels.

    Klimaatadaptatie is meer dan ruimtelijke adaptatie

    Bij de invulling van het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie wordt nadrukkelijk de koppeling gelegd met de bestaande programma's zoals de Kader Richtlijn Water en de wateropgave. 

    Klimaatadaptatie is in vele andere onderdelen van het Waterbeheerprogramma uitgewerkt. Een groot deel van de traditionele kerntaken van ons waterschap bestaat uit het beperken van de negatieve effecten van het (veranderende) klimaat. Diverse speerpunten binnen de programma's dragen in positieve zin bij aan klimaatadaptatie: