Innovatie
Droge voeten, schoon water: het uitvoeren van onze kerntaken wordt steeds complexer door klimaatverandering, wettelijke eisen, nieuwe technologieën, digitale transformatie, energietransitie en arbeidsmarktkrapte. Burgers en bedrijven verwachten dat de overheid transparant toegang verleent tot actuele informatie, professionele dienstverlening biedt met oog voor de menselijke maat én integraal en kostenefficiënt werkt. Innovatie, kennisontwikkeling en slimme netwerksamenwerking zijn hierbij onontbeerlijk.
Ons waterschap definieert innovatie als het ontwikkelen, testen en implementeren van nieuwe werkwijzen en toepassingen die - naar verwachting - meerwaarde opleveren voor de leefomgeving, inwoners en/of de organisatie.
Voortgang speerpunt
Versterken van het innovatief vermogen
In 2023 hebben we gewerkt aan de vergroten van het innovatief vermogen van ons waterschap door het ontwikkelen van de voor innovatie benodigde kennis, vaardigheden en werkprocessen in de organisatie. Daarnaast is er een ‘gereedschapskist’ met instrumenten, tips en werkvormen samengesteld om het denken in kansen en het uitvoeren van pilots en innovatietrajecten gestructureerd te faciliteren. Ook zijn innovatieprojecten van medewerkers uitgelicht in het magazine 'Duurzaam en Innovatief: waterschappers delen hun ervaringen
Het programmateam vertaalde relevante trends naar de organisatie en legde de verbinding met externe partijen. Voor de kerntaak Waterveiligheid is een innovatiekansenscan uitgevoerd. De hieruit ontstane ideeën zijn, waar mogelijk, gekoppeld aan reeds lopende of geplande projecten.
Hierna volgt een greep uit de innovatieve projecten waaraan wij in 2023 werkten.
Innovatieve samenwerkingsprojecten
In het project de Ultieme Waterfabriek wordt getoond hoe en onder welke voorwaarden gezuiverd rioolwater (rwzi-effluent) rechtstreeks als drinkwaterbron kan dienen. Hierbij wordt o.a. gekeken naar de toepassing van gezuiverd effluent voor menselijke consumptie, maar bijvoorbeeld ook naar gebruik van het water in de tuinbouw, als hoogwaardig industriewater en als koelwater voor datacentra.
PHA2USE is een project voor de vervaardiging van natuurlijke plasticvervangers uit afvalwater. PHA is een hoogwaardige kwaliteit biologisch afbreekbaar, biobased plastic. Het is sterk én volledig (koud) afbreekbaar, onder natuurlijke omstandigheden. Onlangs zijn de eerste kilo’s van deze plasticvervanger onder de merknaam Caleyda ingezet voor de productie van bio-afbreekbare plantenkweekpotjes. In dit innovatieproject werken wij samen met andere overheden, onderzoeksinstellingen en bedrijven aan de verdere ontwikkeling van Caleyda.
Het project BlueCity Circular Water onderzocht in 2023 de technische, economische en juridische haalbaarheid van een waterzuiveringsconcept op gebouwniveau. In de kelder van BlueCity in Rotterdam zijn gescheiden sanitaire waterstromen gerealiseerd. De toiletten worden doorgespoeld met zogeheten grijs, geel en zwart water. Het afvalwater wordt niet of pas na hergebruik afgevoerd naar de rwzi.
In het Circulair Bagger Consortium (CBC) zetten wij ons in 2023 in om de jaarlijks vrijkomende baggerspecie in de regio Zuid-Holland gezamenlijk te transformeren naar hoogwaardige bouwstoffen. Een belangrijk doel van het CBC is om een regionale circulaire baggerketen te vormen, die bijdraagt aan economisch haalbare, CO2-arme bouwpraktijken. Het CBC heeft de WOW-prijs 2023 gewonnen.
Ons waterschap nam in samenwerking met vijf andere waterschappen en Rijkswaterstaat deel aan het STOWA-onderzoek naar Voedselwebanalyse op basis van eDNA. eDNA (environmental DNA) is een methode om de aanwezigheid van soorten in een waterlichaam aan te tonen, op basis van het DNA dat ze achterlaten. Met één watermonster wordt een integraalbeeld van het onderwaterleven verkregen. De eDNA-voedselwebanalyse leidt naar verwachting tot een snellere beoordeling en diagnose van de waterkwaliteit. In ons beheergebied werd een watergang in Achthuizen op Goeree-Overflakkee bemonsterd.
Buitenland
De Commissie Internationale Zaken (CINTER) is de spil in het bepalen van gezamenlijke standpunten op het gebied van internationaal beleid. Een voorbeeld hiervan is de nieuwe strategische visie van Dutch Water Authorities (DWA) en de doorontwikkeling van het loket van DWA. De bestuurlijke commissie is hierin besluitvormend. Daarnaast staat de doorontwikkeling van de bestuurlijke rol in internationale partnerschappen regelmatig op de agenda. De CINTER adviseert de vertegenwoordigers van de waterschappen ook in de stuurgroep Blue Deal, een programma dat loopt van 2020-2032. Het ambtelijk voorportaal van de CINTER is de werkgroep Internationale zaken (WINTER). In de CINTER zijn alle waterschappen vertegenwoordigd.
Ons waterschap neemt onder andere deel in Blue Deal-werkgroepen in Ghana, Zuid-Afrika, Ethiopië en Colombia. De Blue Deal is het internationale programma van de 21 waterschappen, samen met de ministeries van Buitenlandse Zaken en Infrastructuur en Waterstaat. De Blue deal stelt zich als doel om 20 miljoen mensen wereldwijd toegang te geven tot voldoende, schoon en veilig water.
Innovaties bedrijfsvoering
In 2023 is op de werf in Strijen een innovatieve dakbedekking gerealiseerd. Deze is brandwerend en blijft ‘s zomers zeker 30 graden koeler dan zwarte dakbedekking, waardoor er binnen minder koeling nodig is. Het materiaal van de dakbedekking zet CO2 uit de lucht om onder invloed van Uv-stralen.
Ook in ’t Schap zijn diverse duurzame innovaties toegepast, waaronder hergebruikte wanden en kozijnen, CO2-neutraal geproduceerde vloerbedekking en circulair meubilair. Op drie wanden zijn akoestische fotowanden met zogenaamde ‘healing art’ geplaatst, met daarop het drieluik ‘Waterbeheer door de tijd’. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat healing art bijdraagt aan het verminderen van stress en het bevorderen van het welzijn van de gebruikers van de ruimte. Verder is in het magazijn een voorraadrobot geplaatst om de uitgifte en het beheer van goederen te automatiseren. De robot biedt real-time inzicht in de beschikbare voorraad. Dit leidt tot tijdwinst, ruimtebesparing en een vereenvoudiging van de administratie.
Vanaf medio 2023 werden op drie verschillende WSHD-locaties tests uitgevoerd met natuurlijke oeverbeschoeiingen van wilgentenen voorzien van jute textiel. Wilgenhout werd van oudsher als dijkversterker gebruikt, maar werd in de loop der tijd vervangen voor materialen als hardhout en kunststoffen. In Rockanje, Vierpolders en Middelharnis is getest hoe de oeverbeschoeiingen zich houden bij bijvoorbeeld getijdewisselingen. Het idee om wilgenhout toe te passen als oeverbeschoeiing ontstond tijdens de wilgenhouthackathon, een initiatief van BlueCity te Rotterdam. Kennisinstellingen, overheden en marktpartijen participeerden in dit traject om te komen tot innovatieve, circulaire toepassingen van de wilg. Door deelname aan dergelijke initiatieven werken we samen met partners aan maatschappelijke opgaven, doen we relevante nieuwe kennis op en blijven we op de hoogte van innovaties in onze regio.
Buitendienstmedewerkers krijgen op buitenlocaties regelmatig vragen van inwoners over onze werkzaamheden. Verwijzen naar de website is weliswaar een snelle oplossing, maar niet bepaald klantvriendelijk. Met onze boomerangkaarten informeren we inwoners in ons beheergebied over het werk van ons waterschap. Via de QR-code op de boomerangkaarten kunnen inwoners informatie en antwoorden vinden op hun vragen. Een bijkomend voordeel is dat buitendienstmedewerkers hun werk hierdoor efficiënter kunnen doen. Het boomerangeffect van de kaarten zit hem in de wederkerigheid: met de vraagstelling ‘Wie doet wat?’ wordt verteld wat inwoners van ons waterschap mogen verwachten en wat we van hen vragen.