Duurzaamheid
Ons waterbeheer toekomstbestendig maken begint met het beperken van onze negatieve impact op klimaat en milieu. Door duurzaam te handelen willen we klimaatverandering, milieuvervuiling en de toenemende schaarste aan grondstoffen zo veel mogelijk tegengaan.
Voortgang speerpunt
Verdere professionalisering duurzaamheid
Tijdens de Klimaatconferentie in het voorjaar van 2023 zijn de duurzaamheidsdoelen die zijn vastgelegd in de agenda Duurzaam WSHD breed gecommuniceerd met het nieuwe bestuur en de organisatie. Ons waterschap werkte in 2023 met de (ambtelijke) handreiking Duurzaam Werken. Deze schetst handelingsperspectieven voor medewerkers om verduurzamingsmaatregelen toe te passen in hun dagelijkse werkzaamheden. De duurzaamheidswebben die in 2022 zijn opgesteld voor de kerntaken, huisvesting en het groenbeheer faciliteerden in 2023 de gesprekken over kansrijke verduurzamingsmaatregelen binnen de reguliere werkzaamheden en de projecten. Daarnaast zijn de ontwikkelde biodiversiteitsprofielen met de bijbehorende kansenkaarten benut om ecologische doelen te integreren in nieuwe projecten. In het kader van het voornemen om ons waterschap te certificeren op trede 3 van de CO2-Prestatieladder is in 2023 ervaring opgedaan met de registratie van CO2 gegevens van onze werkzaamheden.
Bij de uitvoering van de werkzaamheden binnen de kerntaken worden kansen om te verduurzamen nog onvoldoende benut. Dit komt met name door het ontbreken van focus op de duurzaamheidsdoelstellingen, onvoldoende kennis en kunde in de organisatie en het datamanagement wat nog niet op orde is.
De hiervoor genoemde activiteiten en aandachtspunten passen in de professionaliseringsslag die we de komende jaren moeten maken in het kader van het ontwikkeltraject ‘Duurzaam Opdrachtgeverschap Waterschappen’. Onze eigen inspanningen in dat verband hebben ertoe geleid dat we in 2023 zijn gestegen naar de 17e plek op de landelijke ranglijst van duurzame aanbesteders.
We voeren onze taken in 2030 volledig energieneutraal uit
In 2023 hebben we verder gewerkt aan de doelstelling om als waterschap in 2030 volledig energieneutraal te zijn. Om uiterlijk in 2030 energieneutraal te zijn moeten zowel elektriciteit, aardgas, als andere brandstoffen worden verduurzaamd. In de Klimaatmonitor Waterschappen wordt jaarlijks bijgehouden hoe ons waterschap presteert ten opzichte van de doelstelling. De meest recente gegevens met betrekking tot de voortgang op de klimaatdoelstellingen staan in de Klimaatmonitor van 2022. In 2022 wekte ons waterschap 65% (zie plaatje onder) van de energiebehoefte (duurzaam) op. Dit gebeurt door middel van windenergie, zonnepanelen en slibvergisting. Doordat er geen extra capaciteit voor opwek van duurzame energie is toegevoegd is er geen significante stijging ten opzichte van 2021.
Wetgeving rondom opwek van duurzame energie maakt het steeds lastiger om locaties te vinden waar we duurzame energie kunnen opwekken. Als onderdeel van verschillende energie-regio’s blijft het ons doel om bij te dragen aan 35 TWh grootschalige duurzame energie in Nederland.
Het staat vast dat netcongestie (file op het elektriciteitsnetwerk) zorgt voor onzekerheid bij het uitvoeren van onze energieplannen. Wij hebben samen met verschillende waterschappen, de Unie van Waterschappen en andere partijen onderzoek gedaan naar de bereikbaarheid, betrouwbaarheid en betaalbaarheid van energie. De uitkomsten van dit onderzoek zullen ook aanleiding zijn voor verdere stappen in de energiestrategie van ons waterschap.
In december 2022 stemde de VV in met de slibstrategie. Onderdeel van deze strategie is het realiseren van een nieuwe slibgistingsinstallatie in Dordrecht waardoor al het slib van ons waterschap vergist gaat worden en het opgewekte biogas wordt omgezet naar groengas. Dit zou vanaf circa 2028 ongeveer 20% extra bijdragen aan de energieneutraliteit
In 2030 hebben we zowel ons gebruik van fossiele brandstoffen als onze CO₂-uitstoot zo ver mogelijk teruggebracht
Het overgrote deel van de uitstoot van broeikasgassen bij waterschappen zijn lachgas en methaan uit de rioolwaterzuiveringen. Dit zijn veel sterkere broeikasgassen dan CO2 (methaan 34x en lachgas 250x keer zo sterk als CO2). Voor de reductie van deze broeikasgassen is in 2023 een versnellingsprogramma gestart vanuit de Unie van Waterschappen met als doel om kennisleemten met betrekking tot de hoogte van deze emissies en de reductiemogelijkheden te gaan vullen. Ons waterschap neemt deel aan dit versnellingsprogramma.
Binnen ons waterschap wordt ook het gebruik van fossiele brandstoffen teruggedrongen. Onze voertuigen zijn steeds vaker elektrisch en op vier locaties worden de brandstoftanks gevuld met de biobrandstof HVO100 in plaats van diesel. Hiermee wordt 90% besparing van CO2 gerealiseerd ten opzichte van reguliere diesel.
In de raamovereenkomsten die we in 2023 afsloten was steeds meer aandacht voor het verlagen van onze CO2 footprint. Dat doen we door de markt uit te dagen met duurzame oplossingen te komen.Dit helpt om invulling te geven aan de speerpunten die bij deze kerntaken zijn opgenomen:
- We verminderen de CO2-uitstoot bij de uitvoering van werkzaamheden aan de waterkeringen
- We verminderen de CO2-uitstoot bij de uitvoering van werkzaamheden aan de waterketen
- We verminderen de uitstoot van broeikasgassen bij de uitvoering van het waterbeheer
- We hanteren duurzaamheid als leidend principe voor het beheer en onderhoud van het wegenareaal.
Eind oktober 2023 tekende de Unie van Waterschappen namens alle waterschappen het convenant Schoon en Emissieloos Bouwen (SEB). De waterschappen, net als andere overheden, willen de bouw steeds schoner en gezonder maken. Hiermee dragen we bij aan de landelijke doelen die gesteld zijn op het gebied van natuur (stikstof), klimaat (koolstofdioxide) en schone lucht (fijnstof). Dat doen we door schoon emissieloos materieel in te zetten bij bouw- en onderhoudswerkzaamheden. Met het convenant verbinden de partijen zich aan de routekaart SEB. Deze routekaart geeft duidelijkheid over wat de sector de komende jaren kan verwachten van alle publieke opdrachtgevers die het convenant ondertekenden en hoe de markt zich hierop kan voorbereiden.
Waterschappen tekenen convenant Schoon en Emissieloos Bouwen
In 2030 voeren we onze taken voor de helft circulair uit, en in 2050 zijn we een volledig circulair werkend waterschap
Klimaatneutraal Circulair Assetmanagement en Opdrachtgeverschap (KCAO)
In 2023 liep het KCAO-traject waarin de duurzaamheidsambities van de waterschappen vertaald zijn naar concrete handelingsperspectieven. Dit is gebeurd voor de waterschapsassets waarin de meeste impact kan worden gemaakt: poldergemalen, rioolwaterzuiveringen, oeverconstructies, waterkeringen en transportleidingen. De KCAO-producten maken duidelijk hoe duurzame ambities te vertalen zijn naar de praktijk. Wij namen actief deel aan de werkgroep poldergemalen en rioolwaterzuiveringen.
In verschillende kerntaken is circulariteit als één van de speerpunten opgenomen:
- We vergroten op maatschappelijk verantwoorde wijze de meerwaarde uit afvalwater en zuiveringsslib
- We hanteren duurzaamheid als leidend principe voor het beheer en onderhoud van het wegenareaal
Circulaire barometer
In 2023 is in ROKITA verband (Raamovereenkomst Integrale Technische Adviesdiensten) de Circulaire barometer ontwikkeld. Hoe eerder circulariteit in een project wordt meegenomen hoe groter de impact en effectiviteit. De tool focust op de planvormings- en ontwerpfase, welke de belangrijkste fases zijn om de circulaire doelen vorm te geven. Circulaire economie is niet uit te drukken in één indicator. Daarom werkt de barometer met vier circulariteitsindicatoren: CO2 impact, Milieukostenindicator, Losmaakbaarheid en de Circulariteitsindex. De Circulaire barometer kan bij alle typen projecten en assets worden toegepast.
Circulaire koffiebekers
Een interne werkgroep ontwikkelde in 2023 een plan voor de vervanging van de wegwerpbekers door een duurzame variant. De recyclebare bekers worden in 2024 in gebruik genomen.
