Om te zorgen voor een gezonde waternatuur is het van belang dat er een goede stoffenbalans is en dat we de aanwezigheid van verstorende chemische stoffen voorkomen. Vanuit verschillende bronnen komen stoffen in het water die een negatieve invloed hebben op het water en het leven daarin. Door klimaatverandering worden de waterkwaliteit en de flora en fauna in het water nog gevoeliger voor een te hoge belasting van nutriënten en milieuvreemde stoffen.

Voortgang speerpunt

Deze tijdlijn laat zien dat we op koers liggen met de realisatie van dit speerpunt

Waterbewustzijn

Om de impact van deze stoffen te verminderen, gaan we onze (interne) kennis en het bewustzijn rond dit thema vergroten en gaan we samen met gebiedspartners strategieën uitwerken om de negatieve impact van de verschillende stoffen te verminderen. Hierbij kijken we ook naar het effect van de verontreinigende stoffen op de voedselpiramide en mogelijkheden deze te herstellen.

Daarnaast is de belangrijkste maatregel die we nemen voor het verminderen van de impact van watervervuiling het werken aan het robuuster maken van het watersysteem. Door te werken aan een robuust watersysteem met voldoende waterplanten en een gezond ecosysteem verkleinen we de impact van stedelijke en landelijke emissies en hebben nieuwe opkomende stoffen minder impact. Een robuuster systeem verdraagt namelijk een grotere concentratie stoffen door de zuiverende en filterende werking van planten en dieren. Daarnaast zetten we ons ook in voor de specifieke subdoelen.

Voor deze subdoelen geldt echter dat we al veel dingen doen als waterschap maar dat een overkoepelende aanpak nog gevormd moet worden vanuit de doelen in de visie waterkwaliteit en doelen regulier water.

Reduceren impact stedelijke emissies op waterkwaliteit en ecologie

Samen met de gemeenten gaan we ervoor zorgen dat de emissies uit de waterketen en het stedelijk gebied ten minste voldoen aan de wettelijke eisen en aansluiten bij de doelen voor de Kaderrichtlijn Water (KRW) en de lange termijn doelen voor het reguliere water.

Een belangrijk onderdeel hiervan is onze omgang met hemelwater, zie anders omgaan met hemelwater. Hemelwater heeft in stedelijk gebied door aanwezige bebouwing en infrastructuur vaak niet meer de kans om te infiltreren in de bodem maar wordt direct afgevoerd naar het oppervlaktewater of de rioolwaterzuivering.

In 2022 zijn we begonnen met het herzien van de beleidsregels over compensatie bij toename van verhard oppervlak. Daarmee moet de impact van stedelijke emissies op de waterkwaliteit verminderd worden. Daarnaast zijn we vanuit klimaatadaptatie ook betrokken bij vele projecten om het verhard oppervlak in stedelijk gebied te verminderen en meer infiltratie van water te bewerkstelligen. Dit zorgt ook voor een verminderde impact van emissies op het watersysteem. Onderdeel van de aanpak van stedelijke emissies is ook het verminderen van de impact van riooloverstorten.

Reduceren impact van de landbouw op waterkwaliteit en ecologie

Samen met partners uit de agrarische sector brengen we de emissie van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen terug, gericht op het halen van de ecologische doelen. Hiervoor zetten we actief in op samenwerkingsprogramma’s met agrariërs om de impact op het watersysteem te reduceren. Voorbeelden hiervan zijn het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer en Bodem als basis.

Deze samenwerkingsprogramma's zijn gericht op:

  • Het verminderen van de emissie van gewasbeschermingsmiddelen vanaf het perceel door aanleg van akkerranden;
  • Het verminderen van de emissie van gewasbeschermingsmiddelen vanaf het erf door de aanleg van wasplaatsen voor de veldspuit;
  • Het verminderen van de emissie van nutriënten naar het oppervlaktewater door een duurzamer beheer van de landbouwbodems.

In 2022 hebben we de volgende resultaten geboekt:

  • Er zijn zestien nieuwe deelnemers aangehaakt bij het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer, zodat we nu op een totaal van één-en-vijftig deelnemers uitkomen in de Hollandse Delta;
  • Er zijn weer op grote schaal akkerranden aangelegd verspreid over het beheersgebied. Het gaat over meer dan 550 kilometer;
  • De eerste wasplaats voor de veldspuit is feestelijk geopend. Er zijn in totaliteit vier eenvoudige wasplaatsen en twee uitgebreide wasplaatsen aangelegd. Daarnaast zijn drie ondernemers bezig met de realisatie van een wasplaats;
  • Het project Bodem als Basis, dat in 2021 gestart is, is voortgezet.

Bodem als basis

Tevens is in 2022 een traject gestart waarbij LTO Noord en ons waterschap gezamenlijk bekijken hoe het aantal normoverschrijdingen van gewasbeschermingsmiddelen in oppervlaktewater teruggedrongen kan worden. Dit wordt in 2023 verder vormgegeven.

Naast alle inspanningen uit het waterschap zelf zien we momenteel ook veel nationale en Europese wet- en regelgeving de kant van de agrariërs op komen. Veel van deze nieuwe ontwikkelingen hebben ook als doel de emissies van de agrarische sector te reduceren. Het waterschap denkt hier actief in mee en probeert door actieve deelname in een traject zoals het Nationaal Programma Landelijk Gebied de beoogde effecten op de waterkwaliteit en andere opgaven te bewerkstelligen.

Reduceren impact van nieuwe, opkomende stoffen op waterkwaliteit en ecologie

Er is landelijk veel aandacht voor de chemische waterkwaliteit. Het waterschap heeft hierin volgens de Kaderrichtlijn Water (KRW) een verplichting voor het meten van zogeheten prioritaire en overige verontreinigende stoffen in de aangewezen waterlichamen. Voor handhaving en het landelijke gewasbeschermingsmeetnet worden verder enkele typen gewasbeschermingsmiddelen op verschillende locaties gemeten.

Naast deze gemonitorde stoffen zijn er nog veel meer stoffen die potentieel toxisch zijn en niet door het waterschap worden gemeten. Wij volgen hierin het landelijk beleid. Daarnaast doen we mee in landelijke werkgroepen naar bijvoorbeeld microplastics en vanuit de samenwerking in Rijn-West wordt een onderzoek uitgevoerd naar het handelingsperspectief van probleemstoffen binnen het stroomgebied. Hierbij worden ook stoffen behandeld die niet voor de KRW gemeten moeten worden.

Bij ons waterschap is ook aandacht voor het probleem van zwerfafval. We werken samen met diverse partijen. Daarnaast is er ook bij het zuiveringsproces aandacht voor het minimaliseren van het gebruik van schadelijke chemicaliën door het proces te optimaliseren.

Medicijnresten zijn een ander aandachtspunt voor ons waterschap. We hebben ons de afgelopen jaren gericht op de bronaanpak medicijnresten, om te voorkomen dat medicijnen worden weggegooid of weggespoeld via het riool. In samenwerking met huisartsen en apothekers zijn acties ondernomen om medicijnresten in het milieu te reduceren. Ons waterschap maakt deel uit van de landelijke werkgroep bronaanpak medicijnen. De werkgroep is bezig om met de organisatie VanWaarde een zorgmodule te ontwikkelen om kennis over het schadelijk effect van medicijnresten in het milieu onder de aandacht te brengen bij studenten in de zorg. Verder co-financieren wij een aantal initiatieven om medicijnresten te zuiveren, zoals de pilot bij rioolwaterzuiveringsinstallatie Leiden-Noord en onderzoek naar affiniteitsadsorptie van KWR Water Research Institute. Komend jaar zullen we het beleid voor medicijnresten herzien. Ter voorbereiding op het nieuwe beleid hebben we dit jaar metingen van medicijnresten gedaan op alle rioolwaterzuiveringsinstallaties. Mogelijk zullen ook andere zorgwekkende stoffen, zoals microplastics en PFAS, deel uitmaken van de nieuwe strategie.